Неотложные неврологические состояния ► ინსულტი
ინსულტი (თტსმმმ თავის ტვინის სისხლის მიმოქცევის მწვავე მოშლა) - ტვინის ფუნქციების სწრაფად მზარდი ფოკალური და გლობალური დარღვევები, რომელიც გრძელდება 24 საათის განმავლობაში ან დგება სიკვდილი, როდესაც გამორიცხულია ნებისმიერ სხვა დაავადება. ვითარდება: თავის ტვინის სისხლძარღვების ათეროსკლეროზის, ჰიპერტენზიის, ან მათი კომბინაციის შედეგად, ან ცერებრალური ანევრიზმის გახეთქვის დროს .
დიაგნოსტიკა
კლინიკური სურათი დამოკიდებულია ბუნების პროცესი (იშემია ან სისხლდენა),
ადგილმდებარეობა (ნახევარსფეროში, მაგისტრალური, ნათხემის) განვითარების ტემპი
(მოულოდნელად, თანდათანობით) პროცესში.
ნებისმიერი გენეზის ინსულტისათვის დამახასიათებელია ტვინის დაზიანება
(ჰემიპარეზი ან ჰემიპლეგიის, უფრო იშვიათად მონოპარეზი და კრანიალური ნერვების -
facial, hypoglossal, თვალის მოძრაობის) და ცერებრალური სიმპტომები სხვადასხვა
სიმძიმის (თავის ტკივილი, თავბრუსხვევა, გულისრევის შეგრძნება, პირღებინება,
დაქვეითებული ცნობიერება) სიმპტომების არსებობა .
თტსმმმ კლინიკურად ვლინდება სუბარაქნოიდული, ტვინში სისხლჩაქცევა (ჰემორაგიული
ინსულტის), ან იშემიური ინსულტის სახით.
თავის ტვინში სისხლის მიმოქცევის გარდამავალი მოშლა -. მდგომარეობა,
როდესაც კეროვანი სიმპტომების სრული რეგრესია 24 საათში, ან უფრო ნაკლები
დროის ფარგლებში ხდება დიაგნოზი ისმევა რეტროსპექტულად.
სუბარაქნოიდალური
სისხლდენა ვითარდება ანევრიზმის გასკდომის შედეგად, ან შედარებით
ნაკლებად, ჰიპერტენზიის ფონზე .
დამახასიათებელია უეცარი თავის ტკივილის გაჩენა, რასაც მოჰყვება გულისრევა,
ღებინება, მოძრაობითი აგზნებადობა, ტაქიკარდია, ოფლიანობა.
როდესაც მასიური სუბარაქნოიდული სისხლჩაქცევა ხდება, როგორც წესი, ცნობიერება
ითრგუნება. დაშორებული სიმპტომები ხშირად არ ვლინდება.
ჰემორაგიული ინსულტი - სისხლჩაქცევა ტვინის ნივთიერებაში;
დამახასიათებელია მწვავე თავის ტკივილი, პირღებინება, სწრაფად (ან მოულოდნელი)
ცნობიერების დათრგუნვა, რომელსაც თან ახლავს დარღვევების გამოხატული სიმპტომები
გამოჩენა,
კიდურების ფუნქციების ან ბულბარული დარღვევები.
ვითარდება დაბალი ან ნორმალური არტერიული წნევის დროს, ძირითადად
სიფხიზლისას;
იშემიური ინსულტი - დაავადება, რომელსაც იწვევსმ ტვინის კონკრეტული უბანშზე,
სისხლის მიწოდების შემცირება ან სრული შეწყვეტა.
მას ახასიათებს თანდათანობითი (საათების ან წუთების მანძილზე) შესაბამისი
დაზიანებული სისხლძარღვოვანი აუზის მზარდი კეროვანი სიმპტომების მანიფესტაცია,
დაშორებული სიმპტომები ზოგადი ცერებრალური სიმპტომები ჩვეულებრივ ნაკლებად
ვლინდება.
ვითარდება ნორმალური ან დაბალი არტერიული წნევის, ძილის ხშირად ძილის დროს.
პრეჰოსპიტალურ პერიოდში არ ტარდება დიფერენცირება, თუ რა ბუნებისაა ინსულტი (იშემიური. სისხლდენა,
სუბარაქნოიდული სისხლჩაქცევა) და რა ლოკალიზაციის.
დიფერენციალური დიაგნოზი უნდა ჩატარდეს ტვინის ტრავმულ დაზიანებასთან (ანამნეზი,
დაზიანებების კვალის არსებობა ) და გაცილებით ნაკლებია მენინგოენცეფალიტთან
(ანამნეზი, ზოგადინფექციური პროცესის ნიშნები , გამონაყარი).
გადაუდებელი დახმარება
— ბაზისური
(არადიფერენცირებული) თერაპია მოიცავს სასწრაფოდ სასიცოცხლო ფუნქციების
კორექტირებას - ზედა სასუნთქი გზების გამავლობის აღდგენას აუცილებელობის
შემთხვევაში - და ტრაქეის ინტუბაცია, ფილტვის ხელოვნური ვენტილაცია, ასევე
ჰემოდინამიკის და გულის აქტიურობის ნორმალიზაცია.
— განსაკუტრებიტ მარალი არტერიული წნევისას — მისი დაწევა მაჩვენებლებამდე,
რომელნიც, კონკრეტული პაციენტისთვის ჩვეულ სამუშაო წნევის მაჩვენებლებს უნდა
აღემატებოდეს თუ არ ფლობთ ინფორმაციას, — მაშინ 180/90 მმ. ვწყ. სვ.–მდე;
ამისათვის გამოიყენება: —
0.5-1 მლ 0,01% კლონიდინის ხსნარი(კლოფელინი) 10 მლ 0.9% ნატრიუმის ქლორიდის ხსნარში ინტრავენურად
ან კუნთებში ან 1-2 ტაბლეტები ენის ქვეშ (აუცილებლობისას პრეპარატის შეყვანა შეიძლება
განმეორდეს), ან პენტამინი — არაუმეტეს 0,5 მლ 5% ხსნარი ინტრავენურად იგივე
განზავებით0,5-1 მლ კუნთებში:
— დამატებითი საშუალების სახით, შეიძლება გამოყენებული იქნას დიბაზოლი 5-8 მლ 1%
ხსნარი ინტრავენურად, ან ნიფედიპინი (კორინფარი, ფენიგიდინი) — 1 ტაბლეტი (10მგ) ენის ქვეშ;
— კრუნჩხვების, ფსიქომოტორული აღგზნების კუპირებისათვის, — დიაზეპამი (რელანიუმი,
სედუქსენი, სიბაზონი) 2-4 მლ ინტრავენურად 10 მლ 0,9% ნატრიუმის ქლორიდის ხსნარში
ნელა, ან კუნთებში, ან როგიპნოლი 1-2 მლ კუნთებში;
— ეფექტის არარსებობისას — 20% ნატრიუმის ოქსიბუტირატის ხსნარი 70 მგ/კგ სხეულის
მასაზე გათვლით, 5-10% გლუკოზის ხსნართან ერთად ინტრავენურად ნელა;
— вგანმეორებიტი ღებინების შემთხვევაში — ცერუკალი (რეგლანი, მეტოკლოპრამიდი) 2 მლ ინტრავენურად
ნატრიუმის ქლორიდის 0,9% ხსნართან ერთად
ინტრავენურად ან კუნთებში:
— ვიტამინი Вб 2 მლ 5% ხსნარიа ინტრავენურად;
— დროპერიდოლი 1-3 მლ 0,025% ხსნარი ავადმყოფის სხეულის მასაზე გათვალისწინებით;
— თავის ტკივილისას— 2 მლ 50% ანალგინის ხსნარი ან 5 მლ ბარალგინი
ინტრავენურად, ან კუნთებში;
— ტრამალი — 2 მლ.
ტაქტიკა
შრომისუნარიანი ასაკის პაციენტებში დაავადების განვითარების პირველ საათებში
აუცილებელია სპეციალიზირებული ნევროლოგიური (ნეირორეანიმაციული) ბრიგადის
გამოძახება. ნაჩვენებია
ჰოსპიტალიზაცია საკაცით ნევროლოგიურ (ნეირო–სისხლძარღვოვან) განყოფილებაში.
ჰოსპიტალიზაციაზე უარის შემთხვევაში— პოლიკლინიკის ნევროლოგის გამოძახება
აუცილებლობის შემთხვევაში, სასწრაფო დახმარების ექიმის განმეორებითი გამოძახება 3-4
საათში.
არატრანსპორტირებადი პაციენტები ღრმა ატონიურ კომაში (5-4 ქულა
გლაზგოს შკალით) სუნთქვის არაკუპირებადი მკვეთრი
დარღვევებით: არასტაბილური ჰემოდინამიკითა და სწრაფად,
შეუქცევადი მდგომარეობის გაუარესებით;
საფრთხეები და გართულებები
— ზედა სასუნთქი გზების ობსტრუქცია პირნაღები მასებით;
— პირნაღები მასების ასპირაცია
— არტერიული წნევის დარეგულირების შეუძლებლობა:
— თავის ტვინის შეშუპება ;
— თავის ტვინი პარკუჭებში სისხლის გარღვევა.
შენიშვნა
1. შესაძლოა უჯრედული მეტაბოლიზმის აქტივატორების, ანტიჰიპოქსანტების ადრეული
გამოყენებადა (ნოოტროპილი 60 მლ (12 გ) ინტრავენურად ნაკადით, დღეში
2–ჯერ ყოველ 12 სთ–ში ერთხელ პირველ დღე–ღამეში; ცერებროლიზინი 15-50 მლ, ინტრავენურად წვეთოვნად
ყოველ 100-300 მლ იზოტონურ ხსნარზე 2 მიღებაზე; გლიცინი 1 ტაბ. ენის ქვეშ
რიბოქსინი 10მლ ინტრავენურად სწრაფად, სოლკოსერილი 4 მლ ინტრავენურად
სწრაფად, მძიმე შემთხვევებში
250 მლ 10% სოლკოსერილის ხსნარი ინტრავენურად წვეთოვნად იძლევა საშუალებას
მნიშვნელოვნად შემცირდეს შეუქცევად დაზიანებული უჯრედების რაოდენობა იშემიის
ზონაში და პერიფოკალური შეშუპების ზონა;
2. ამინაზინი და პროპაზინი უნდა იქნას ამოღებული იმ მედიკამენტების სიიდან,
რომელნიც ინიშნებიან ინსულტის ნებისმიერი ფორმის დროს, ეს პრეპარატები მკვეტრად
თრგუნავენ ტვინის ღეროვანი სტრუქტურების ფუნქციებს და მკვეთრად აუარესებენ
ავადმყოფის მდგომარეობას, განსაკუთრებით ხანდაზმულთა და მოხუცთა კონტინგენტში;
3. მაგნიუმის სულფატი არ ინიშნება კრუნჩხვითი სინდრომის დროს და არტერიული წნევის
დასაწევად;
4. ეუფილინი ნაჩვენებია მხოლოდ მსუბუქად მიმდინარე ინსულტის პირველ საათებში;
5. ფუროსემიდი (ლაზიქსი) და სხვა დეჰიდრატაციული პრეპარატები (მანიტოლი, რეოგლუმანი,
გლიცეროლი) არ შეიძლება იქნას გამოყენებული ჰოსპიტალიზაციამდე ეტაპზე.
დეჰიდრატაციული საშუალებების დანიშვნა–არდანიშვნის საკითხი, შეიძლება გადაწყდეს
მხოლოდ სტაციონარში, პლაზმის ოსმოლარობის და სისხლლის შრატში ნატრიუმის შემცველობის
განსაზღვრის საფუძველზე;
6. სპეციალიზირებული ნევროლოგიური ბრიგადის არარსებობის შემთხვევაში,
ჰოსპიტალიზაცია უნდა მოხდეს ნევროლოგიურ განყოფილებაში;
7. ნებისმიერი ასაკის პაციენტთან, რომელთაც აღენიშნებათ პირველადი, ან
განმეორებითი
თტსმმმ,
ადრე გადატანილი ეპიზოდების შედეგად განვითარებული უმნიშვნელო დეფექტებით, შეიძლება
გამოძახებული იქნას სპეციალიზირებული ნევროლოგიური (ნეირორეანიმაციული) ბრიგადა
დაავადების მანიფეტაციის პირველ დღეებში;